Η αρβανίτικη νυφιάτικη φορεσιά
Η αρβανίτικη νυφιάτικη φορεσιά είναι από τις πιο όμορφες παραδοσιακές φορεσιές. Υφασμένη στον αργαλειό, κεντημένη από κεντήστρες ετοιμαζόταν από τη μητέρα του μικρού κοριτσιού ήδη από την παιδική του ηλικία.
Η νύφη τη φορούσε στον γάμο και στη βάπτιση των παιδιών της, καθώς και σε όλες τις επίσημες περιστάσεις της έγγαμης ζωής της. Υπάρχουν μαρτυρίες που δείχνουν ότι φοριόταν μέχρι και το 1925. Από την επόμενη δεκαετία οι νύφες άρχισαν να επιλέγουν μεμονωμένα κομμάτια της αρβανίτικης φορεσιάς και από το 1940 η παραδοσιακή φορεσιά αντικαταστάθηκε από μοντέρνα νυφικά.
ΤΑ ΡΟΥΧΑ
Το φούντι
Το φούντι είναι το βασικό εξάρτημα της αρβανίτικης νυφιάτικης φορεσιάς. Είναι μακρύ, αμάνικο βαμβακερό φόρεμα με άνοιγμα στο στήθος και κέντημα στον ποδόγυρο. Το κέντημα μπορεί να είχε φάρδος μέχρι και 70 εκατοστά. Το φάρδος του ήταν απόλυτα συνυφασμένο με τον πλούτο της οικογένειας της νύφης. Η λέξη «φούντι» προέρχεται από τα λατινικά και σημαίνει το τελείωμα, τον βυθό, τον πάτο του βαρελιού.
Τα χρώματα στο φούντι είναι κυρίως το κόκκινο, που συμβολίζει την αγνότητα της νύφης, την παρθενία της, αλλά και το κεραμιδί, μπορντό, πράσινο, μπλε και μαύρο. Το κίτρινο χρησιμοποιείται για να φωτίσουν το κέντημα. Όλα τα χρώματα είναι φυτικά, από πατζάρια, κρεμμυδόφυλλα, καρυδόφυλλα κ.α.
Τα σχέδια στο φούντι είναι γεωμετρικά και έχουν πολλούς συμβολισμούς.
-
το "λίσι", το βελανίδι, το οποίο μοιάζει με την κοιλιά της γυναίκας και συμβολίζει τη γονιμότητα,
-
οι "κρούσκεζες" και οι "νούσεζες", οι συμπεθέρες και οι νύφες που χορεύουν, είναι παραστάσεις που επαναλαμβάνονται στο φούντι
-
οι "πύργοι", τα δόντια στα οποία καταλήγει το κέντημα
Τραχηλιά ή καμιζόλα
Ένα κομμάτι ύφασμα που φοριόταν πάνω από το φούντι, ήταν αμάνικο και έδενε με κορδόνι στο λαιμό.
Η γρίζα
Εξωτερικός αμάνικος επενδύτης από λευκό μάλλινο ύφασμα και βυσσινί βελούδο. Έλικες και φυτικά μοτίβα κεντημένα με χρυσή κλωστή στόλιζαν τη γρίζα. Οι πλούσιες νύφες φορούσαν γρίζα, ενώ όσες δεν είχαν οικονομική άνεση φορούσαν σιγκούνι.
Στην περιοχή του Καπανδριτίου και των γύρω χωριών συνήθιζαν να ονομάζουν «γρίζα» και ολόκληρη τη νυφιάτικη φορεσιά.
Το σιγκούνι ή η σιγκούνα
Εξωτερικός αμάνικος σκουρόχρωμος επενδύτης από πυκνό μάλλινο ύφασμα με πράσινα ή μαύρα κεντήματα. Οι πράσινες σιγκούνες είναι παλαιότερες και ονομάζονται "σαγιάτσες(1)". Τις ύφαιναν στον αργαλειό και στη συνέχεια , τις έπλεναν στην νεροτριβή για να γίνει πολύ πυκνό το ύφασμα. Τις έραβαν ειδικές τεχνίτριες, οι μαΐστρες. Είναι ολοκέντητες. Το μοτίβο που κυριαρχεί συμβολίζει το κυπαρίσσι. Συνήθως κεντούν τρία κυπαρίσσια, ενώ οι πιο πλούσιοι πέντε.
Κατά μήκος των δύο πέτων έραβαν τα "προφίλια", χρυσοκέντητα βελούδινα υφάσματα. Όσο πιο πλούσια η οικογένεια, τόσο πιο πολυτελή τα προφίλια.
Ο τζάκος
Τα περίτεχνα μανίκια της στολής που δένονταν με κορδέλες στο φούντι, στο ύψος του ώμου, και κάλυπταν το χέρι κατά τα ¾. Είχαν κέντημα γύρω από το μπράτσο - "πανωμάνικο" - και στις μανσέτες - "κατωμάνικο". Το κέντημα στο πανωμάνικο του τζάκου έχει ως βασικό μοτίβο τον "μαστραπά", δηλαδή το πέταλο του γαρίφαλου. Ανάλογα με το σχέδιο, μπορεί να υπάρχει ένας ή περισσότεροι μαστραπάδες, πάντα μονός αριθμός. Το κέντημα στο κατωμάνικο, ήταν ίδιο με αυτό στο φούντι, οπότε κυρίαρχο μοτίβο είναι το "λίσι".
Η ποδιά
Μεταξωτή ή βαμβακερή, με πιέτες ή σούρες, κεντημένη με χρωματιστές κλωστές και δαντέλα στο τελείωμα. Τα κεντήματα ήταν κυρίως φυτικά μοτίβα. Το μήκος της έφτανε μέχρι εκεί που άρχιζε το φούντι.
Ο ΚΕΦΑΛΟΔΕΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΟΛΙΔΙΑ ΤΟΥ
Τα μαλλιά της νύφης χωρίζονταν με χωρίστρα στη μέση, πλέκονταν σε δύο πλεξούδες που ενώνονταν στις άκρες με κορδέλα και στη συνέχεια η κοπέλα περνούσε την πλεξούδα γύρω από το κεφάλι.
Το σταμπωτό μαντήλι
Η νύφη κάλυπτε τον κεφαλόδεσμο με σταμπωτό μαντήλι. Το μαντήλι αγόραζαν από τις «μαντηλούδες» των γύρω περιοχών που περνούσαν από το χωριό.
Η μπόλια
Πάνω από το σταμπωτό μαντήλι φοριόταν η μακριά μεταξωτή μπόλια, το νυφικό πέπλο. Σε μπεζ ή χρυσό χρώμα κατέληγε σε μακριά κρόσσια. Η κοπέλα το περνούσε μια φορά γύρω από τον λαιμό της και το άφηνε να πέφτει ελεύθερο στους ώμους της.
Το μαντήλι και η μπόλια στερεώνονταν πίσω από την πλεξούδα, η οποία έπρεπε να αφήνεται ακάλυπτη, καθώς τα πυκνά μαλλιά ήταν δείγμα υγείας και δύναμης της γυναίκας.
ΤΑ ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ
Το γιορντάνι
Επίχρυσο επιστήθιο κόσμημα με πλάκες που έχουν σκάλισμα και χρωματιστές πέτρες. Στο κεντρικό πλακίδιο ήταν σκαλισμένος ο σταυρός.
Οι άλυσοι ή η γύρα
Μακρύ αλυσιδωτό κόσμημα με φλουριά που κρεμούσε η νύφη στον λαιμό της κάτω από το γιορντάνι. Αν η οικογένεια της νύφης ήταν πλούσια, τα φλουριά ήταν χρυσά.
Η κατρούμπα
Καρφίτσα που θηλύκωνε στη μέση της νύφης.
Η μπεζελίτσα
Βραχιόλι. Σπάνιο κόσμημα, το οποίο είχαν και φορούσαν πολύ λίγες νύφες.
Το ξιλίτσι ή ξελίκι
Είναι το δώρο της πεθεράς στη νύφη την ημέρα του γάμου. Επίχρυσο επιμετώπιο κόσμημα που αποτελούνταν από πλάκες, οι οποίες συχνά ήταν διακοσμημένες με χρωματιστές πέτρες και κατέληγε σε μια σειρά από επίχρυσα φλουριά. Στερεωνόταν στο σταμπωτό μαντήλι.
Πεσκούλια
Κοσμήματα της πλάτης. Είναι μακριές κοτσίδες από φυσική τρίχα πλεγμένες με χρωματιστές ή χρυσές κλωστές. Υπάρχουν και πεσκούλια που είναι φτιαγμένα μόνο από κλωστές και καρφιτσώνονται στη σιγκούνα.
Και τώρα ας παίξουμε! Πάτα πάνω στον κύβο!!!
